2013-2014
22 Οκτωβρίου 2013
«Ο αρχιτεκτονικός χώρος της οθόνης»
Όλγα Βενετσιάνου, Υποψήφια Διδάκτωρ, Αρχιτεκτονική Σχολή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Δείτε την ομιλία στο youtube
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο χώρος της οθόνης επεκτείνεται πέρα από τα όρια της προβαλλόμενης εικόνας; Ο σύγχρονος θεατής είναι εξοικειωμένος με την κινηματογραφική προβολή, όπου παρακολουθεί παθητικά το έργο σε μια σκοτεινή αίθουσα. Στην περίπτωση αυτή, ο περιβάλλων χώρος υποβαθμίζεται και η οθόνη λειτουργεί σαν ένα παράθυρο που παραπέμπει στον αναπαριστώμενο χώρο της εικόνας. Όμως, οι σύγχρονες οπτικοακουστικές τεχνολογίες, παράγουν έναν νέο τύπο θέασης πέρα από την κλασική κινηματογραφική συνθήκη. Τί συμβαίνει όταν ο χώρος της προβολής σχεδιάζεται σε συνδυασμό με την προβαλλόμενη εικόνα; Σε αυτή την περίπτωση, η εγκατάσταση λειτουργεί σαν μια οπτική μηχανή που εξαπλώνεται στο χώρο και θα μπορούσε να αναλυθεί με αρχιτεκτονικούς όρους. Τί επιπτώσεις έχει αυτή η προσέγγιση ως προς το ρόλο του θεατή και τον μηχανισμό υλοποίησης της εικόνας; Στην παρουσίαση θα εντοπιστούν χωρικές στρατηγικές στις σύγχρονες πολυμεσικές εγκαταστάσεις, παράλληλα με παλαιότερα έργα που υλοποιούνται με αναλογικά μέσα, στο πλαίσιο της Βιντεοτέχνης και του Διευρυμένου Κινηματογράφου (Expanded Cinema) του 1960.
Η Όλγα Βενετσιάνου είναι αρχιτέκτων (Canterbury School of Architecture - ΕΜΠ), πτυχιούχος της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών (ΠΜΣ Ψηφιακές Μορφές Τέχνης) και υποψήφια διδάκτωρ στην αρχιτεκτονική σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με υποτροφία από το ίδρυμα Ωνάση. www.olgavenetsianou.info
«Ο αρχιτεκτονικός χώρος της οθόνης»
Όλγα Βενετσιάνου, Υποψήφια Διδάκτωρ, Αρχιτεκτονική Σχολή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Δείτε την ομιλία στο youtube
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο χώρος της οθόνης επεκτείνεται πέρα από τα όρια της προβαλλόμενης εικόνας; Ο σύγχρονος θεατής είναι εξοικειωμένος με την κινηματογραφική προβολή, όπου παρακολουθεί παθητικά το έργο σε μια σκοτεινή αίθουσα. Στην περίπτωση αυτή, ο περιβάλλων χώρος υποβαθμίζεται και η οθόνη λειτουργεί σαν ένα παράθυρο που παραπέμπει στον αναπαριστώμενο χώρο της εικόνας. Όμως, οι σύγχρονες οπτικοακουστικές τεχνολογίες, παράγουν έναν νέο τύπο θέασης πέρα από την κλασική κινηματογραφική συνθήκη. Τί συμβαίνει όταν ο χώρος της προβολής σχεδιάζεται σε συνδυασμό με την προβαλλόμενη εικόνα; Σε αυτή την περίπτωση, η εγκατάσταση λειτουργεί σαν μια οπτική μηχανή που εξαπλώνεται στο χώρο και θα μπορούσε να αναλυθεί με αρχιτεκτονικούς όρους. Τί επιπτώσεις έχει αυτή η προσέγγιση ως προς το ρόλο του θεατή και τον μηχανισμό υλοποίησης της εικόνας; Στην παρουσίαση θα εντοπιστούν χωρικές στρατηγικές στις σύγχρονες πολυμεσικές εγκαταστάσεις, παράλληλα με παλαιότερα έργα που υλοποιούνται με αναλογικά μέσα, στο πλαίσιο της Βιντεοτέχνης και του Διευρυμένου Κινηματογράφου (Expanded Cinema) του 1960.
Η Όλγα Βενετσιάνου είναι αρχιτέκτων (Canterbury School of Architecture - ΕΜΠ), πτυχιούχος της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών (ΠΜΣ Ψηφιακές Μορφές Τέχνης) και υποψήφια διδάκτωρ στην αρχιτεκτονική σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με υποτροφία από το ίδρυμα Ωνάση. www.olgavenetsianou.info
19 Νοεμβρίου 2013
«Κουνούπι-τίγρης: τουρίστας ή κατακτητής;»
Αντώνης Μιχαηλάκης, Ερευνητής Γ', Τμήμα Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας, Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο
Δείτε την αντίστοιχη ομιλία του κύριου Μιχαηλάκη στο Athens Science Festival στο site του blod
H ελεύθερη διακίνηση αγαθών και ανθρώπων μέσω του εμπορίου και των ταξιδιών έχει διευκολύνει την εξάπλωση των μη ιθαγενών ειδών (non-native species) σε ολόκληρη τη γη. Τα φυτά και τα ζώα που εισέρχονται σε νέους βιότοπους μπορούν να αλλοιώσουν τη φυσική χλωρίδα ή και πανίδα και να βλάψουν το περιβάλλον ακόμη και τον άνθρωπο. Αυτοί οι οργανισμοί είναι γνωστοί ως «χωροκατακτητικά είδη» (invasive species). Ειδικότερα για τα κουνούπια, αρκετά είναι τα είδη τα οποία είναι χωροκατακτητικά (invasive mosquito species-IMS) και έχοντας εισαχθεί στην Ευρωπαϊκή επικράτεια βρήκαν ιδανικές περιβαλλοντικές και κλιματολογικές συνθήκες. Ένας εκπρόσωπος της ομάδας αυτής είναι το Ασιατικό κουνούπι τίγρης (Aedes albopictus). Το αποτέλεσμα της εισαγωγής του συγκεκριμένου κουνουπιού στην Ευρώπη ήταν η εγκατάστασή του σε πολλές περιοχές. Τι συνέπειες θα έχει αυτό; Ποιοι νέοι υγειονομικοί και περιβαλλοντικοί κίνδυνοι θα ανακύψουν;
Ο Αντώνιος Μιχαηλάκης είναι Γεωπόνος, Διδάκτορας Γεωπονικών Επιστημών από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και με μεταδιδακτορική έρευνα στο Tokyo University of Agriculture and Technology. Τα επιστημονικά ενδιαφέροντά του «πετούν» γύρω από τα έντομα και τον τρόπο αντιμετώπισής τους. http://www.conops.gr/
«Κουνούπι-τίγρης: τουρίστας ή κατακτητής;»
Αντώνης Μιχαηλάκης, Ερευνητής Γ', Τμήμα Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας, Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο
Δείτε την αντίστοιχη ομιλία του κύριου Μιχαηλάκη στο Athens Science Festival στο site του blod
H ελεύθερη διακίνηση αγαθών και ανθρώπων μέσω του εμπορίου και των ταξιδιών έχει διευκολύνει την εξάπλωση των μη ιθαγενών ειδών (non-native species) σε ολόκληρη τη γη. Τα φυτά και τα ζώα που εισέρχονται σε νέους βιότοπους μπορούν να αλλοιώσουν τη φυσική χλωρίδα ή και πανίδα και να βλάψουν το περιβάλλον ακόμη και τον άνθρωπο. Αυτοί οι οργανισμοί είναι γνωστοί ως «χωροκατακτητικά είδη» (invasive species). Ειδικότερα για τα κουνούπια, αρκετά είναι τα είδη τα οποία είναι χωροκατακτητικά (invasive mosquito species-IMS) και έχοντας εισαχθεί στην Ευρωπαϊκή επικράτεια βρήκαν ιδανικές περιβαλλοντικές και κλιματολογικές συνθήκες. Ένας εκπρόσωπος της ομάδας αυτής είναι το Ασιατικό κουνούπι τίγρης (Aedes albopictus). Το αποτέλεσμα της εισαγωγής του συγκεκριμένου κουνουπιού στην Ευρώπη ήταν η εγκατάστασή του σε πολλές περιοχές. Τι συνέπειες θα έχει αυτό; Ποιοι νέοι υγειονομικοί και περιβαλλοντικοί κίνδυνοι θα ανακύψουν;
Ο Αντώνιος Μιχαηλάκης είναι Γεωπόνος, Διδάκτορας Γεωπονικών Επιστημών από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και με μεταδιδακτορική έρευνα στο Tokyo University of Agriculture and Technology. Τα επιστημονικά ενδιαφέροντά του «πετούν» γύρω από τα έντομα και τον τρόπο αντιμετώπισής τους. http://www.conops.gr/
17 Δεκεμβρίου 2013
«Αναζητώντας το ελιξήριο της νεότητας»
Στάθης Γκόνος, Διευθυντής Ερευνών, Ινστιτούτο Βιολογίας, Φαρμακευτικής Χημείας και Βιοτεχνολογίας, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
Ακούστε την ομιλία κατεβάζοντας το σχετικό αρχείο .mp3 (διάρκεια 90 λεπτά μαζί με τις ερωτήσεις/συζήτηση, μέγεθος αρχείου ~100 ΜΒ)
H γήρανση είναι ένα αναπόφευκτο φυσιολογικό φαινόμενο για κάθε ζωντανό οργανισμό. Tα βιολογικά αίτια της δεν έχουν μέχρι στιγμής διελευκανθεί, είναι όμως γνωστό ότι συμπεριλαμβάνουν ιδιαίτερα περίπλοκες αλληλεπιδράσεις γενετικών παραγόντων και περιβάλλοντος. Παρότι η ουσιαστική εμπέδωση του φαινομένου πρέπει να γίνει σε επίπεδο οργανισμών, η μελέτη της γήρανσης σε κυτταρικό επίπεδο έχει προσφέρει σοβαρά πλεονεκτήματα στην κατανόηση της βιολογίας της. Ήδη είναι γνωστοί αρκετοί παράγοντες οι οποίοι σχετίζονται τόσο με τη γήρανση και τη μακροβιότητα, όσο και με τις διάφορες γεροντολογικές νόσους. Παράλληλα η επιμήκυνση του ορίου ζωής με την ταυτόχρονη αύξηση των ατόμων της 3ης αλλά και της 4ης ηλικίας θέτει μία σειρά από νέα κοινωνικο-οικονομικά θέματα. Τα ανωτέρω θα αναπτυχθούν διεξοδικά, καθώς επίσης και θα αναφερθούν πιθανοί τρόποι σημαντικής αύξησης του προσδόκιμου ζωής στο εγγύς μέλλον σε συνδυασμό με τα βιοηθικά ζητήματα που προκύπτουν.
Ο Στάθης Γκόνος είναι Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Βιολογίας, Φαρμακευτικής Χημείας και Βιοτεχνολογίας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Docent στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Orebro Σουηδίας και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της International Union of Biochemistry and Molecular Biology (IUBMB).
«Αναζητώντας το ελιξήριο της νεότητας»
Στάθης Γκόνος, Διευθυντής Ερευνών, Ινστιτούτο Βιολογίας, Φαρμακευτικής Χημείας και Βιοτεχνολογίας, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
Ακούστε την ομιλία κατεβάζοντας το σχετικό αρχείο .mp3 (διάρκεια 90 λεπτά μαζί με τις ερωτήσεις/συζήτηση, μέγεθος αρχείου ~100 ΜΒ)
H γήρανση είναι ένα αναπόφευκτο φυσιολογικό φαινόμενο για κάθε ζωντανό οργανισμό. Tα βιολογικά αίτια της δεν έχουν μέχρι στιγμής διελευκανθεί, είναι όμως γνωστό ότι συμπεριλαμβάνουν ιδιαίτερα περίπλοκες αλληλεπιδράσεις γενετικών παραγόντων και περιβάλλοντος. Παρότι η ουσιαστική εμπέδωση του φαινομένου πρέπει να γίνει σε επίπεδο οργανισμών, η μελέτη της γήρανσης σε κυτταρικό επίπεδο έχει προσφέρει σοβαρά πλεονεκτήματα στην κατανόηση της βιολογίας της. Ήδη είναι γνωστοί αρκετοί παράγοντες οι οποίοι σχετίζονται τόσο με τη γήρανση και τη μακροβιότητα, όσο και με τις διάφορες γεροντολογικές νόσους. Παράλληλα η επιμήκυνση του ορίου ζωής με την ταυτόχρονη αύξηση των ατόμων της 3ης αλλά και της 4ης ηλικίας θέτει μία σειρά από νέα κοινωνικο-οικονομικά θέματα. Τα ανωτέρω θα αναπτυχθούν διεξοδικά, καθώς επίσης και θα αναφερθούν πιθανοί τρόποι σημαντικής αύξησης του προσδόκιμου ζωής στο εγγύς μέλλον σε συνδυασμό με τα βιοηθικά ζητήματα που προκύπτουν.
Ο Στάθης Γκόνος είναι Διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Βιολογίας, Φαρμακευτικής Χημείας και Βιοτεχνολογίας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Docent στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Orebro Σουηδίας και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της International Union of Biochemistry and Molecular Biology (IUBMB).
21 Ιανουαρίου 2014
«Μουσική και ζωγραφική στο διάστημα: Από τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα στο πολικό σέλας»
Ιωάννης Δαγκλής, Καθηγητής, Τομέας Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής, Τμήμα Φυσικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ακούστε την ομιλία κατεβάζοντας το σχετικό αρχείο .mp3 (διάρκεια 90 λεπτά μαζί με τις ερωτήσεις/συζήτηση, μέγεθος αρχείου ~100 ΜΒ). Δείτε τις διαφάνειες που συνόδευαν την ομιλία [part1.pdf] [part2.pdf] [FlairRain video]
Μπορείτε επίσης να δείτε την αντίστοιχη ομιλία του κυρίου Δαγκλή στο Athens Science Festival στο site του blod
Πάνω από τα κεφάλια μας και όχι πολύ μακριά, αλλά ωστόσο στο έρεβος του διαστήματος, οι δυναμικές γραμμές του μαγνητικού πεδίου της Γης πάλλονται κατά καιρούς σαν τις χορδές του βιολιού και της άρπας και δημιουργούν τελικά την χρωματική πανδαισία του πολικού σέλαος. Ένα «δοξάρι» που εκτοξεύεται από ένα κυκλοθυμικό αστέρι που μας είναι γνωστό ως Ήλιος, είναι το αόρατο χέρι που δημιουργεί τη διαστημική «μουσική» - μια ποικιλία ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων που όταν τις συχνότητές τους τις μεταγράψουμε στο ακουστικό φάσμα, έχουμε τιτιβίσματα, σφυρίγματα και τριξίματα. Παράξενοι, απόκοσμοι «ήχοι» που εκτοξεύουν ηλεκτρόνια στην ατμόσφαιρα της Γης (όπως η χορδή του τόξου εκτοξεύει τα βέλη), δημιουργώντας το εξίσου απόκοσμο πολικό σέλας – μια μαγευτική ζωγραφική στον νυχτερινό ουρανό της Σκανδιναβίας και του Καναδά.
Ο Γιάννης Δαγκλής είναι Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Τμήμα Φυσικής), Τακτικό Μέλος της Διεθνούς Αστροναυτικής Ακαδημίας, Αρχισυντάκτης (Editor-in-Chief) της επιστημονικής επιθεώρησης Annales Geophysicae και συντονιστής του ευρωπαϊκού προγράμματος MAARBLE, το οποίο διερευνά τις ιδιότητες ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στο γεωδιάστημα και την επίδρασή τους στις ζώνες Van Allen.
«Μουσική και ζωγραφική στο διάστημα: Από τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα στο πολικό σέλας»
Ιωάννης Δαγκλής, Καθηγητής, Τομέας Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής, Τμήμα Φυσικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ακούστε την ομιλία κατεβάζοντας το σχετικό αρχείο .mp3 (διάρκεια 90 λεπτά μαζί με τις ερωτήσεις/συζήτηση, μέγεθος αρχείου ~100 ΜΒ). Δείτε τις διαφάνειες που συνόδευαν την ομιλία [part1.pdf] [part2.pdf] [FlairRain video]
Μπορείτε επίσης να δείτε την αντίστοιχη ομιλία του κυρίου Δαγκλή στο Athens Science Festival στο site του blod
Πάνω από τα κεφάλια μας και όχι πολύ μακριά, αλλά ωστόσο στο έρεβος του διαστήματος, οι δυναμικές γραμμές του μαγνητικού πεδίου της Γης πάλλονται κατά καιρούς σαν τις χορδές του βιολιού και της άρπας και δημιουργούν τελικά την χρωματική πανδαισία του πολικού σέλαος. Ένα «δοξάρι» που εκτοξεύεται από ένα κυκλοθυμικό αστέρι που μας είναι γνωστό ως Ήλιος, είναι το αόρατο χέρι που δημιουργεί τη διαστημική «μουσική» - μια ποικιλία ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων που όταν τις συχνότητές τους τις μεταγράψουμε στο ακουστικό φάσμα, έχουμε τιτιβίσματα, σφυρίγματα και τριξίματα. Παράξενοι, απόκοσμοι «ήχοι» που εκτοξεύουν ηλεκτρόνια στην ατμόσφαιρα της Γης (όπως η χορδή του τόξου εκτοξεύει τα βέλη), δημιουργώντας το εξίσου απόκοσμο πολικό σέλας – μια μαγευτική ζωγραφική στον νυχτερινό ουρανό της Σκανδιναβίας και του Καναδά.
Ο Γιάννης Δαγκλής είναι Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών (Τμήμα Φυσικής), Τακτικό Μέλος της Διεθνούς Αστροναυτικής Ακαδημίας, Αρχισυντάκτης (Editor-in-Chief) της επιστημονικής επιθεώρησης Annales Geophysicae και συντονιστής του ευρωπαϊκού προγράμματος MAARBLE, το οποίο διερευνά τις ιδιότητες ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στο γεωδιάστημα και την επίδρασή τους στις ζώνες Van Allen.
18 Φεβρουαρίου 2014
«Σκέφτονται τα κύτταρα;»
Λεωνίδας Αλεξόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής, Εργαστήριο Συστημικής Εμβιομηχανικής, Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Δείτε το βίντεο της ομιλίας κατεβάζοντας τα σχετικά αρχεία .mp4 (είναι σε 2 μέρη, περίπου μισή ώρα το καθένα, και δυστυχώς μας λείπουν τα πρώτα 1-2 λεπτά λόγω τεχνικών προβλημάτων...)
[part1.mp4] (μέγεθος .mp4 αρχείου ~340MB)
[part2.mp4] (μέγεθος .mp4 αρχείου ~250MB)
Τα κύτταρα αποτελούν τη βασική δομική και λειτουργική μονάδα ενός οργανισμού. Το σώμα μας έχει περίπου 200 διαφορετικά είδη κυττάρων που επικοινωνούν μεταξύ τους και οργανώνουν όλες τις λειτουργίες του σώματος όπως κίνηση, σκέψη, αίσθηση, πέψη κτλ. Λανθασμένες κυτταρικές λειτουργίες δημιουργούν παθολογικές καταστάσεις, όπως για παράδειγμα ο ανεξέλεγκτος διπλασιασμός των κυττάρων οδηγεί σε καρκίνο. Η λειτουργία κάθε κυττάρου βασίζεται στην οργανωμένη επικοινωνία των βιολογικών του συστατικών, δηλαδή των πρωτεϊνών και του DNA. Οι πρωτεΐνες είναι οι εκτελεστικοί παράγοντες, ενώ στο DNA αποθηκεύεται η γενετική πληροφορία. Η εξέλιξη της τεχνολογίας μας έχει πλέον δώσει τη δυνατότητα να καταγράψουμε όλα αυτά τα βιολογικά σήματα. Έχουν περάσει μόλις 10 χρόνια από τότε που ολοκληρώθηκε η πρώτη μέτρηση του ανθρώπινου DNA (Human Genome Project 2003), για την οποία χρειάστηκαν 13 χρόνια και η οποία κόστισε ένα 1δισ. ευρώ. Σήμερα η ίδια μέτρηση πραγματοποιείται μέσα σε μία μέρα και κοστίζει 1.000 ευρώ. Παρόμοιες εξελίξεις συμβαίνουν και στις μετρήσεις άλλων συστατικών του κυττάρου. Στις μέρες μας, με τη βοήθεια των υπολογιστών, το κύτταρο παρουσιάζεται ως μία μονάδα λήψης αποφάσεων και χρησιμοποιούνται τεχνολογίες ρομποτικής ή αλγόριθμοι τεχνικής νοημοσύνης. Όπως ένα ρομπότ, έτσι και το κύτταρο επικοινωνεί με το περιβάλλον του με αισθητήρες (υποδοχείς στη βιολογία) και μέσω ενός δαιδαλώδους μηχανισμού λήψης αποφάσεων καθορίζει τη συμπεριφορά του. Στην παρουσίαση αυτή θα αναλύσουμε πώς ένας κύτταρο σκέφτεται και αντιδρά. Θα αναλύσουμε τους τρόπους λήψης αποφάσεων και πώς η νέα τεχνολογία μας προσφέρει τα μέσα να επέμβουμε με φάρμακα σε κατάλληλους κόμβους μεταφοράς πληροφορίας και να αλλάξουμε τον τρόπο συμπεριφοράς των κυττάρων. Απώτερος στόχος είναι να αναστείλουμε παθολογικές λειτουργίες για τη θεραπεία διάφορων ασθενειών όπως ο καρκίνος και η αρθρίτιδα. Επίσης, θα δοθούν πραγματικά παραδείγματα για το πως η νέα τεχνολογία αλλάζει δραστικά την ανάπτυξη φαρμάκων.
Ο Λεωνίδας Αλεξόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ και επιστημονικός σύμβουλος της start-up εταιρίας ProtATonce. Ειδικεύεται στον τομέα της βιοιατρικής τεχνολογίας με βασικές σπουδές από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και με 10ετή ακαδημαϊκή πορεία στο Duke, MIT, και Harvard Medical School. Έχει δουλέψει και συνεργαστεί με μεγάλες εταιρίες του χώρου στην Αμερική όπως Pfizer, Vertex, και Boehringer Ingelheim. Από το 2008, που επέστρεψε στην Ελλάδα, έχει δημιουργήσει το εργαστήριο συστημικής βιοιατρικής στο ΕΜΠ ενώ από το 2011 έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της ProtATonce, μιας εταιρίας πρωτεϊνικών μετρήσεων με διεθνή παρουσία και σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα.
«Σκέφτονται τα κύτταρα;»
Λεωνίδας Αλεξόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής, Εργαστήριο Συστημικής Εμβιομηχανικής, Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Δείτε το βίντεο της ομιλίας κατεβάζοντας τα σχετικά αρχεία .mp4 (είναι σε 2 μέρη, περίπου μισή ώρα το καθένα, και δυστυχώς μας λείπουν τα πρώτα 1-2 λεπτά λόγω τεχνικών προβλημάτων...)
[part1.mp4] (μέγεθος .mp4 αρχείου ~340MB)
[part2.mp4] (μέγεθος .mp4 αρχείου ~250MB)
Τα κύτταρα αποτελούν τη βασική δομική και λειτουργική μονάδα ενός οργανισμού. Το σώμα μας έχει περίπου 200 διαφορετικά είδη κυττάρων που επικοινωνούν μεταξύ τους και οργανώνουν όλες τις λειτουργίες του σώματος όπως κίνηση, σκέψη, αίσθηση, πέψη κτλ. Λανθασμένες κυτταρικές λειτουργίες δημιουργούν παθολογικές καταστάσεις, όπως για παράδειγμα ο ανεξέλεγκτος διπλασιασμός των κυττάρων οδηγεί σε καρκίνο. Η λειτουργία κάθε κυττάρου βασίζεται στην οργανωμένη επικοινωνία των βιολογικών του συστατικών, δηλαδή των πρωτεϊνών και του DNA. Οι πρωτεΐνες είναι οι εκτελεστικοί παράγοντες, ενώ στο DNA αποθηκεύεται η γενετική πληροφορία. Η εξέλιξη της τεχνολογίας μας έχει πλέον δώσει τη δυνατότητα να καταγράψουμε όλα αυτά τα βιολογικά σήματα. Έχουν περάσει μόλις 10 χρόνια από τότε που ολοκληρώθηκε η πρώτη μέτρηση του ανθρώπινου DNA (Human Genome Project 2003), για την οποία χρειάστηκαν 13 χρόνια και η οποία κόστισε ένα 1δισ. ευρώ. Σήμερα η ίδια μέτρηση πραγματοποιείται μέσα σε μία μέρα και κοστίζει 1.000 ευρώ. Παρόμοιες εξελίξεις συμβαίνουν και στις μετρήσεις άλλων συστατικών του κυττάρου. Στις μέρες μας, με τη βοήθεια των υπολογιστών, το κύτταρο παρουσιάζεται ως μία μονάδα λήψης αποφάσεων και χρησιμοποιούνται τεχνολογίες ρομποτικής ή αλγόριθμοι τεχνικής νοημοσύνης. Όπως ένα ρομπότ, έτσι και το κύτταρο επικοινωνεί με το περιβάλλον του με αισθητήρες (υποδοχείς στη βιολογία) και μέσω ενός δαιδαλώδους μηχανισμού λήψης αποφάσεων καθορίζει τη συμπεριφορά του. Στην παρουσίαση αυτή θα αναλύσουμε πώς ένας κύτταρο σκέφτεται και αντιδρά. Θα αναλύσουμε τους τρόπους λήψης αποφάσεων και πώς η νέα τεχνολογία μας προσφέρει τα μέσα να επέμβουμε με φάρμακα σε κατάλληλους κόμβους μεταφοράς πληροφορίας και να αλλάξουμε τον τρόπο συμπεριφοράς των κυττάρων. Απώτερος στόχος είναι να αναστείλουμε παθολογικές λειτουργίες για τη θεραπεία διάφορων ασθενειών όπως ο καρκίνος και η αρθρίτιδα. Επίσης, θα δοθούν πραγματικά παραδείγματα για το πως η νέα τεχνολογία αλλάζει δραστικά την ανάπτυξη φαρμάκων.
Ο Λεωνίδας Αλεξόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ και επιστημονικός σύμβουλος της start-up εταιρίας ProtATonce. Ειδικεύεται στον τομέα της βιοιατρικής τεχνολογίας με βασικές σπουδές από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και με 10ετή ακαδημαϊκή πορεία στο Duke, MIT, και Harvard Medical School. Έχει δουλέψει και συνεργαστεί με μεγάλες εταιρίες του χώρου στην Αμερική όπως Pfizer, Vertex, και Boehringer Ingelheim. Από το 2008, που επέστρεψε στην Ελλάδα, έχει δημιουργήσει το εργαστήριο συστημικής βιοιατρικής στο ΕΜΠ ενώ από το 2011 έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της ProtATonce, μιας εταιρίας πρωτεϊνικών μετρήσεων με διεθνή παρουσία και σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα.
18 Μαρτίου 2014
«Ατμοσφαιρκή ρύπανση: Νέες προκλήσεις και κατευθύνσεις»
Λίλα Διαπούλη, Συνεργαζόμενη Ερευνήτρια, Εργαστήριο Ραδιενέργειας Περιβάλλοντος, Ινστιτούτο Πυρηνικών & Ραδιολογικών Επιστημών & Τεχνολογίας, Ενέργειας & Ασφάλειας, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος
Δείτε το βίντεο της ομιλίας κατεβάζοντας τα σχετικά αρχεία .mp4 (είναι σε 3 μέρη, περίπου μισή ώρα το καθένα)
[part1.mp4] (μέγεθος .mp4 αρχείου 437MB)
[part2.mp4] (μέγεθος .mp4 αρχείου 437MB)
[part3.mp4] (μέγεθος .mp4 αρχείου 307MB)
Μπορείτε επίσης να δείτε την αντίστοιχη ομιλία της κυρίας Διαπούλη στο Athens Science Festival στο site του blod
Η ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα κύρια περιβαλλοντικά προβλήματα στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ευρώπης, της Αμερικής και της Ασίας. Η οικονομική κρίση στη χώρα μας την επανέφερε στο προσκήνιο με τα επεισόδια αιθαλομίχλης τις κρύες χειμωνιάτικες νύχτες και τους επακόλουθους φόβους για σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Τελικά ποιοί είναι οι ρύποι που απειλούν την υγεία μας και με ποιό τρόπο; Ποιές είναι οι κύριες πηγές που υποβαθμίζουν την ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε; Πέρα από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, πόσο μεγάλο ρόλο παίζουν οι φυσικές πηγές στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας, για παράδειγμα τα επεισόδια μεταφοράς σκόνης από την Αφρική; Τα μέτρα ελέγχου που έχουν υιοθετηθεί τις τελευταίες δεκαετίες έχουν καταφέρει να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα αέρα του εξωτερικού περιβάλλοντος. Εξακολουθούν όμως να υπάρχουν ρύποι που μας απασχολούν, όπως το όζον και τα αιωρούμενα σωματίδια. Από την άλλη έχουμε αρχίσει πλέον να αντιλαμβανόμαστε ότι η εκτίμηση της έκθεσης του πληθυσμού σε ατμοσφαιρικούς ρύπους αποτελεί ένα πολύπλευρο πρόβλημα. Η παραδοσιακή προσέγγιση που βασίζεται στην παρακολούθηση της συγκέντρωσης των βασικών ατμοσφαιρικών ρύπων στην εξωτερική ατμόσφαιρα δεν φαίνεται να παρέχει ικανοποιητικές πληροφορίες ως προς τα επίπεδα έκθεσης και αντίστοιχα επιβάρυνσης της υγείας. Αρκεί μόνο να σκεφτούμε πόσο χρόνο περνάμε καθημερινά στο εξωτερικό περιβάλλον και πόσο σε εσωτερικούς χώρους. Μήπως τελικά οι εσωτερικοί χώροι και όχι η εξωτερική ατμόσφαιρα καθορίζουν την έκθεσή μας; Η ανάπτυξη νέων τεχνικών μέτρησης, από την άλλη, μας επιτρέπει να μελετήσουμε συγκεκριμένες ιδιότητες των ρύπων που σχετίζονται άμεσα με τις επιπτώσεις τους, στην υγεία, στο περιβάλλον ή στο κλίμα. Όσο η επιστημονική γνώση επεκτείνεται, αλλά παράλληλα αλλάζουν και οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, πώς αναθεωρούνται η μεθοδολογία αλλά και παράμετροι χαρακτηρισμού της ατμοσφαιρικής ρύπανσης;
Η Δρ. Λίλα Διαπούλη είναι Χημικός Μηχανικός με σπουδές στο Ε.Μ.Π. και στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins των Η.Π.Α. (μεταπτυχιακό δίπλωμα στην Περιβαλλοντική Μηχανική). Εργάζεται ως συνεργαζόμενη ερευνήτρια στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος».
«Ατμοσφαιρκή ρύπανση: Νέες προκλήσεις και κατευθύνσεις»
Λίλα Διαπούλη, Συνεργαζόμενη Ερευνήτρια, Εργαστήριο Ραδιενέργειας Περιβάλλοντος, Ινστιτούτο Πυρηνικών & Ραδιολογικών Επιστημών & Τεχνολογίας, Ενέργειας & Ασφάλειας, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος
Δείτε το βίντεο της ομιλίας κατεβάζοντας τα σχετικά αρχεία .mp4 (είναι σε 3 μέρη, περίπου μισή ώρα το καθένα)
[part1.mp4] (μέγεθος .mp4 αρχείου 437MB)
[part2.mp4] (μέγεθος .mp4 αρχείου 437MB)
[part3.mp4] (μέγεθος .mp4 αρχείου 307MB)
Μπορείτε επίσης να δείτε την αντίστοιχη ομιλία της κυρίας Διαπούλη στο Athens Science Festival στο site του blod
Η ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα κύρια περιβαλλοντικά προβλήματα στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ευρώπης, της Αμερικής και της Ασίας. Η οικονομική κρίση στη χώρα μας την επανέφερε στο προσκήνιο με τα επεισόδια αιθαλομίχλης τις κρύες χειμωνιάτικες νύχτες και τους επακόλουθους φόβους για σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Τελικά ποιοί είναι οι ρύποι που απειλούν την υγεία μας και με ποιό τρόπο; Ποιές είναι οι κύριες πηγές που υποβαθμίζουν την ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε; Πέρα από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, πόσο μεγάλο ρόλο παίζουν οι φυσικές πηγές στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας, για παράδειγμα τα επεισόδια μεταφοράς σκόνης από την Αφρική; Τα μέτρα ελέγχου που έχουν υιοθετηθεί τις τελευταίες δεκαετίες έχουν καταφέρει να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα αέρα του εξωτερικού περιβάλλοντος. Εξακολουθούν όμως να υπάρχουν ρύποι που μας απασχολούν, όπως το όζον και τα αιωρούμενα σωματίδια. Από την άλλη έχουμε αρχίσει πλέον να αντιλαμβανόμαστε ότι η εκτίμηση της έκθεσης του πληθυσμού σε ατμοσφαιρικούς ρύπους αποτελεί ένα πολύπλευρο πρόβλημα. Η παραδοσιακή προσέγγιση που βασίζεται στην παρακολούθηση της συγκέντρωσης των βασικών ατμοσφαιρικών ρύπων στην εξωτερική ατμόσφαιρα δεν φαίνεται να παρέχει ικανοποιητικές πληροφορίες ως προς τα επίπεδα έκθεσης και αντίστοιχα επιβάρυνσης της υγείας. Αρκεί μόνο να σκεφτούμε πόσο χρόνο περνάμε καθημερινά στο εξωτερικό περιβάλλον και πόσο σε εσωτερικούς χώρους. Μήπως τελικά οι εσωτερικοί χώροι και όχι η εξωτερική ατμόσφαιρα καθορίζουν την έκθεσή μας; Η ανάπτυξη νέων τεχνικών μέτρησης, από την άλλη, μας επιτρέπει να μελετήσουμε συγκεκριμένες ιδιότητες των ρύπων που σχετίζονται άμεσα με τις επιπτώσεις τους, στην υγεία, στο περιβάλλον ή στο κλίμα. Όσο η επιστημονική γνώση επεκτείνεται, αλλά παράλληλα αλλάζουν και οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, πώς αναθεωρούνται η μεθοδολογία αλλά και παράμετροι χαρακτηρισμού της ατμοσφαιρικής ρύπανσης;
Η Δρ. Λίλα Διαπούλη είναι Χημικός Μηχανικός με σπουδές στο Ε.Μ.Π. και στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins των Η.Π.Α. (μεταπτυχιακό δίπλωμα στην Περιβαλλοντική Μηχανική). Εργάζεται ως συνεργαζόμενη ερευνήτρια στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος».
29 Απριλίου 2014
«Υψηλή τεχνολογία Made in Greece; Μα και φυσικά!»
Κώστας Γιαννακόπουλος, Επιστημονικός Συνεργάτης, Ινστιτούτο Νανοεπιστήμης και Νανοτεχνολογίας, Τομέας Μικροηλεκτρονικής, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος
Δείτε την αντίστοιχη ομιλία του κύριου Γιαννακόπουλου στο Athens Science Festival στο site του blod
Η υψηλή τεχνολογία είναι αναμφισβήτητα ένας από τους κυριότερους παράγοντες που καθορίζουν τις παγκόσμιες ισορροπίες αλλά και την ποιότητα της ζωής μας. Ποια είναι, όμως, τα βασικά εργαλεία που ο άνθρωπός χρησιμοποιεί για να αναπτύξει τις νέες τεχνολογίες; Η απάντηση βρίσκεται στα Προηγμένα Υλικά, από τις εφαρμογές των οποίων προέρχεται το 70% των νέων τεχνολογικών προϊόντων! Για τη δημιουργία και τη χρήση τους, βασιζόμαστε σε γνώσεις από σχεδόν όλα τα επιστημονικά πεδία, τη Φυσική, τη Χημεία, τη Βιολογία κτλ. Τα ολοκληρωμένα κυκλώματα που κάνουν πολυλειτουργικό ένα κινητό τηλέφωνο, οι σκληροί δίσκοι, τα βιοτσίπ και τα στοχευμένα φάρμακα (που υπόσχονται έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία με ελάχιστες παρενέργειες), τα «πράσινα» κτίρια και τα υβριδικά αυτοκίνητα, τα νέα αεροπλάνα (που καταναλώνουν λιγότερα από τα μισά καύσιμα), είναι μερικές μόνο από τις εφαρμογές των Προηγμένων Υλικών. Στην Ελλάδα υπάρχει μια μεγάλη και δραστήρια κοινότητα επιστημόνων που ασχολείται με τα θέματα αυτά, κυρίως σε ερευνητικό επίπεδο. Παρόλα αυτά, σχεδόν πάντα όταν μιλάμε για υψηλή τεχνολογία αναφερόμαστε σε χώρες που έχουν τη φήμη πρωτοπόρων, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η Αγγλία ή η Ιαπωνία. Κι όμως, η ανάπτυξη μέσω της τεχνολογικής καινοτομίας είναι δίπλα μας και για όλους, αρκεί να την επιδιώξουμε!
Ο Κώστας Γιαννακόπουλος είναι Φυσικός, απόφοιτος του ΑΠΘ, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ. Εργάζεται στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος». Έχει εργαστεί σε Πανεπιστήμια και εταιρείες υψηλής τεχνολογίας κάνοντας επιστημονική έρευνα για ένα μεγάλο αριθμό νέων υλικών. Εδώ και ένα χρόνο ασχολείται με την προώθηση του τομέα αυτού σε όλη την Ευρώπη (materialsfuture.eu)
«Υψηλή τεχνολογία Made in Greece; Μα και φυσικά!»
Κώστας Γιαννακόπουλος, Επιστημονικός Συνεργάτης, Ινστιτούτο Νανοεπιστήμης και Νανοτεχνολογίας, Τομέας Μικροηλεκτρονικής, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος
Δείτε την αντίστοιχη ομιλία του κύριου Γιαννακόπουλου στο Athens Science Festival στο site του blod
Η υψηλή τεχνολογία είναι αναμφισβήτητα ένας από τους κυριότερους παράγοντες που καθορίζουν τις παγκόσμιες ισορροπίες αλλά και την ποιότητα της ζωής μας. Ποια είναι, όμως, τα βασικά εργαλεία που ο άνθρωπός χρησιμοποιεί για να αναπτύξει τις νέες τεχνολογίες; Η απάντηση βρίσκεται στα Προηγμένα Υλικά, από τις εφαρμογές των οποίων προέρχεται το 70% των νέων τεχνολογικών προϊόντων! Για τη δημιουργία και τη χρήση τους, βασιζόμαστε σε γνώσεις από σχεδόν όλα τα επιστημονικά πεδία, τη Φυσική, τη Χημεία, τη Βιολογία κτλ. Τα ολοκληρωμένα κυκλώματα που κάνουν πολυλειτουργικό ένα κινητό τηλέφωνο, οι σκληροί δίσκοι, τα βιοτσίπ και τα στοχευμένα φάρμακα (που υπόσχονται έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία με ελάχιστες παρενέργειες), τα «πράσινα» κτίρια και τα υβριδικά αυτοκίνητα, τα νέα αεροπλάνα (που καταναλώνουν λιγότερα από τα μισά καύσιμα), είναι μερικές μόνο από τις εφαρμογές των Προηγμένων Υλικών. Στην Ελλάδα υπάρχει μια μεγάλη και δραστήρια κοινότητα επιστημόνων που ασχολείται με τα θέματα αυτά, κυρίως σε ερευνητικό επίπεδο. Παρόλα αυτά, σχεδόν πάντα όταν μιλάμε για υψηλή τεχνολογία αναφερόμαστε σε χώρες που έχουν τη φήμη πρωτοπόρων, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η Αγγλία ή η Ιαπωνία. Κι όμως, η ανάπτυξη μέσω της τεχνολογικής καινοτομίας είναι δίπλα μας και για όλους, αρκεί να την επιδιώξουμε!
Ο Κώστας Γιαννακόπουλος είναι Φυσικός, απόφοιτος του ΑΠΘ, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ. Εργάζεται στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος». Έχει εργαστεί σε Πανεπιστήμια και εταιρείες υψηλής τεχνολογίας κάνοντας επιστημονική έρευνα για ένα μεγάλο αριθμό νέων υλικών. Εδώ και ένα χρόνο ασχολείται με την προώθηση του τομέα αυτού σε όλη την Ευρώπη (materialsfuture.eu)
20 Μαΐου 2014
«Γενετικά νοσήματα-Γενετική συμβουλευτική»
Μαρία Τζέτη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Εργαστήριο Ιατρικής Γενετικής, Τομέας Υγείας Μητέρας Παιδιού, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Όλα τα κληρονομικά χαρακτηριστικά ελέγχονται από την αλληλουχία του DNA (δηλ. τα γονίδια), τα οποία βρίσκονται στα κύτταρα μας. Η αλληλουχία του DNA καθενός από εμάς είναι και ο λόγος που είμαστε όλοι διαφορετικοί και ίσως μοναδικοί. Η αλληλούχιση του ανθρωπίνου γονιδιώματος και η ανάπτυξη νέας μεθοδολογίας έχει οδηγήσει σε μια έκρηξη γνώσης με πληροφορίες, αρκετές από τις οποίες ακόμη δεν μπορούμε να διαχειριστούμε. Το ανθρώπινο γονιδίωμα αποτελείται από περίπου 6 δισεκατομμύρια νουκλεοτίδια. Οποιαδήποτε 2 άτομα διαφέρουν σε περίπου 3 εκατομμύρια νουκλεοτίδια, ενώ μια αλλαγή σε ένα και μόνο νουκλεοτίδιο μπορεί να καταλήξει σε βελτίωση της φυσικής κατάστασης ή σε νόσημα. Υπάρχει τρόπος με ακρίβεια να βρούμε και ερμηνεύσουμε αυτές τις αλλαγές σε κάθε άτομο; Σήμερα είναι γνωστές περίπου 4000 ασθένειες που οφείλονται σε μονονουκλεοτιδικές αλλαγές στο ανθρώπινο γονιδίωμα (μονογονιδιακά νοσήματα). Στο 50% αποβολών 1ου τριμήνου υπάρχει χρωμοσωμική ανωμαλία, ενώ το 2% νεογνών έχουν χρωμοσωμική ανωμαλία ή μονογονιδιακό νόσημα και το 30% των εισαγωγών στα παιδιατρικά νοσοκομεία και 40-50% των θανάτων της παιδικής ηλικίας οφείλονται σε γενετικές και συγγενείς ανωμαλίες. Πώς μπορεί να συμβάλει η προγενετική διάγνωση στην πρόληψη; Ειδικά για τα κληρονομικά νοσήματα οι διάφορες θεραπείες που έχουν δοκιμαστεί θεραπεύουν μόνο τα συμπτώματα της ασθένειας, ενώ οι γονιδιακές διαταραχές που προκαλούν τη νόσο στην πλειονότητα τους εξακολουθούν να παραμένουν αθεράπευτες. Η γονιδιακή θεραπεία στοχεύει στην επιδιόρθωση της μοριακής διαταραχής με την εισαγωγή στα κύτταρα του φυσιολογικού προϊόντος του γονιδίου, όμως η θεραπεία δεν είναι μόνιμη. Μια άλλη μορφή θεραπείας κάνει χρήση των νουκλεϊκών οξέων ως φάρμακα, με στόχο κυρίως το μόριο του RNA αλλά και το DNA που παράγονται από το μεταλλαγμένο γονίδιο. Πρόσφατα μια ποικιλία φαρμάκων έχουν δοκιμαστεί τα οποία δρουν ανάλογα με το είδος της μετάλλαξης στο γονίδιο. Όμως όλες οι νέες θεραπείες εγείρουν σοβαρά προβλήματα ασφάλειας για τους ασθενείς και προβλήματα ηθικής τα οποία πρέπει να επιλυθούν πριν την εφαρμογή των θεραπειών αυτών σε ασθενείς.
Η Μαρία Τζέτη σπούδασε Βιολογία στο Πανεπιστήμιο του Ontario στον Καναδά, και εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου τώρα είναι Επίκουρη Καθηγήτρια. Το εργαστήριο της ασχολείται με τις πιο σύγχρονες μεθόδους προγενετικού ελέγχου για τη Μεσογειακή αναιμία, την κυστική ίνωση και άλλες κληρονομικές ασθένειες.
«Γενετικά νοσήματα-Γενετική συμβουλευτική»
Μαρία Τζέτη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Εργαστήριο Ιατρικής Γενετικής, Τομέας Υγείας Μητέρας Παιδιού, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Όλα τα κληρονομικά χαρακτηριστικά ελέγχονται από την αλληλουχία του DNA (δηλ. τα γονίδια), τα οποία βρίσκονται στα κύτταρα μας. Η αλληλουχία του DNA καθενός από εμάς είναι και ο λόγος που είμαστε όλοι διαφορετικοί και ίσως μοναδικοί. Η αλληλούχιση του ανθρωπίνου γονιδιώματος και η ανάπτυξη νέας μεθοδολογίας έχει οδηγήσει σε μια έκρηξη γνώσης με πληροφορίες, αρκετές από τις οποίες ακόμη δεν μπορούμε να διαχειριστούμε. Το ανθρώπινο γονιδίωμα αποτελείται από περίπου 6 δισεκατομμύρια νουκλεοτίδια. Οποιαδήποτε 2 άτομα διαφέρουν σε περίπου 3 εκατομμύρια νουκλεοτίδια, ενώ μια αλλαγή σε ένα και μόνο νουκλεοτίδιο μπορεί να καταλήξει σε βελτίωση της φυσικής κατάστασης ή σε νόσημα. Υπάρχει τρόπος με ακρίβεια να βρούμε και ερμηνεύσουμε αυτές τις αλλαγές σε κάθε άτομο; Σήμερα είναι γνωστές περίπου 4000 ασθένειες που οφείλονται σε μονονουκλεοτιδικές αλλαγές στο ανθρώπινο γονιδίωμα (μονογονιδιακά νοσήματα). Στο 50% αποβολών 1ου τριμήνου υπάρχει χρωμοσωμική ανωμαλία, ενώ το 2% νεογνών έχουν χρωμοσωμική ανωμαλία ή μονογονιδιακό νόσημα και το 30% των εισαγωγών στα παιδιατρικά νοσοκομεία και 40-50% των θανάτων της παιδικής ηλικίας οφείλονται σε γενετικές και συγγενείς ανωμαλίες. Πώς μπορεί να συμβάλει η προγενετική διάγνωση στην πρόληψη; Ειδικά για τα κληρονομικά νοσήματα οι διάφορες θεραπείες που έχουν δοκιμαστεί θεραπεύουν μόνο τα συμπτώματα της ασθένειας, ενώ οι γονιδιακές διαταραχές που προκαλούν τη νόσο στην πλειονότητα τους εξακολουθούν να παραμένουν αθεράπευτες. Η γονιδιακή θεραπεία στοχεύει στην επιδιόρθωση της μοριακής διαταραχής με την εισαγωγή στα κύτταρα του φυσιολογικού προϊόντος του γονιδίου, όμως η θεραπεία δεν είναι μόνιμη. Μια άλλη μορφή θεραπείας κάνει χρήση των νουκλεϊκών οξέων ως φάρμακα, με στόχο κυρίως το μόριο του RNA αλλά και το DNA που παράγονται από το μεταλλαγμένο γονίδιο. Πρόσφατα μια ποικιλία φαρμάκων έχουν δοκιμαστεί τα οποία δρουν ανάλογα με το είδος της μετάλλαξης στο γονίδιο. Όμως όλες οι νέες θεραπείες εγείρουν σοβαρά προβλήματα ασφάλειας για τους ασθενείς και προβλήματα ηθικής τα οποία πρέπει να επιλυθούν πριν την εφαρμογή των θεραπειών αυτών σε ασθενείς.
Η Μαρία Τζέτη σπούδασε Βιολογία στο Πανεπιστήμιο του Ontario στον Καναδά, και εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου τώρα είναι Επίκουρη Καθηγήτρια. Το εργαστήριο της ασχολείται με τις πιο σύγχρονες μεθόδους προγενετικού ελέγχου για τη Μεσογειακή αναιμία, την κυστική ίνωση και άλλες κληρονομικές ασθένειες.
17 Ιουνίου 2014
«Το κεντρικό νευρικό σύστημα δεν είναι μόνο στο κεφάλι μας»
Λασκαρώ Ζαγοραίου, Ερευνήτρια Γ', Τομέας Νευροεπιστημών, Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών
Δείτε την ομιλία της κυρίας Ζαγοραίου στο site του blod
Το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα αποτελεί το κέντρο της σκέψης, της αντίληψης και του συναισθήματος. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα συστήματα και όργανα του σώματός μας που είναι υπεύθυνα για μία μόνο λειτουργία, ελέγχει πολλές διεργασίες, τόσο εκούσιες, όπως η ομιλία και το περπάτημα, όσο και ακούσιες, όπως η αναπνοή και το βλεφάρισμα. Το Κ.Ν.Σ. αποτελείται από τον εγκέφαλο και από το νωτιαίο μυελό, τη «γέφυρα» επικοινωνίας περιφέρειας και εγκεφάλου. Ο νωτιαίος μυελός δέχεται αισθητική πληροφορία από το δέρμα, τους μυς, τις αρθρώσεις και τα εσωτερικά όργανα σχετικά με τον πόνο, τη θερμοκρασία, την πίεση, αλλά και ιδιοδεκτικά ερεθίσματα. Από την άλλη πλευρά, ο νωτιαίος μυελός δέχεται εντολές από τον εγκέφαλο και οργανώνει την εκτέλεσή τους προωθώντας το σήμα στους μυς. Η μεταγωγή των μηνυμάτων γίνεται μέσω ειδικών κυττάρων που ονομάζονται νευρώνες, οι οποίοι επικοινωνούν μεταξύ τους δημιουργώντας συνάψεις. Μερικοί από αυτούς τους νευρώνες (κινητικοί νευρώνες) στέλνουν σήματα και εκτός του νωτιαίου μυελού και ειδικότερα στους μύες, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την κίνηση. Εκτός από τον κομβικό του ρόλο ως σταθμός μετάδοσης πληροφορίας μεταξύ εγκεφάλου και υπόλοιπου σώματος, ο νωτιαίος μυελός μπορεί να δρα και ανεξάρτητα! Τα νωτιαία αντανακλαστικά αποτελούν ένα παράδειγμα κίνησης που μπορεί να ολοκληρωθεί χωρίς την μεσολάβηση του εγκεφάλου. Το ίδιο ισχύει και για διάφορες ρυθμικές κινήσεις, όπως το περπάτημα, το οποίο οργανώνεται από κυκλώματα που εδράζονται στο νωτιαίο μυελό. Στόχος μας είναι η μελέτη του δικτύου της μετακίνησης στο χώρο (περπάτημα, locomotion) και συγκεκριμένα της ποικιλομορφία, των συνδέσεωω και της λειτουργίας των νευρώνων στο δίκτυο αυτό. Η αποσαφήνιση των μοριακών μηχανισμών που διέπουν την οργάνωση αυτού του δικτύου και του ρόλου του στην κίνηση μπορούν να συνεισφέρουν στην κατανόηση της οργάνωσης των νευρωνικών κυκλωμάτων σε άλλες περιοχές του ΚΝΣ.
Η Λασκαρώ Ζαγοραίου σπούδασε Βιολογία στο Πανεπιστήμιο Πατρών και εκπόνησε τη διδακτορική διατριβή της στο εργαστήριο του Μπάμπη Σαβάκη, στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας στο Ηράκλειο Κρήτης. Στη συνέχεια εργάστηκε ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Columbia University της Νέας Υόρκης και από το 2011 εργάζεται ως Ερευνήτρια Γ' στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών.
«Το κεντρικό νευρικό σύστημα δεν είναι μόνο στο κεφάλι μας»
Λασκαρώ Ζαγοραίου, Ερευνήτρια Γ', Τομέας Νευροεπιστημών, Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών
Δείτε την ομιλία της κυρίας Ζαγοραίου στο site του blod
Το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα αποτελεί το κέντρο της σκέψης, της αντίληψης και του συναισθήματος. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα συστήματα και όργανα του σώματός μας που είναι υπεύθυνα για μία μόνο λειτουργία, ελέγχει πολλές διεργασίες, τόσο εκούσιες, όπως η ομιλία και το περπάτημα, όσο και ακούσιες, όπως η αναπνοή και το βλεφάρισμα. Το Κ.Ν.Σ. αποτελείται από τον εγκέφαλο και από το νωτιαίο μυελό, τη «γέφυρα» επικοινωνίας περιφέρειας και εγκεφάλου. Ο νωτιαίος μυελός δέχεται αισθητική πληροφορία από το δέρμα, τους μυς, τις αρθρώσεις και τα εσωτερικά όργανα σχετικά με τον πόνο, τη θερμοκρασία, την πίεση, αλλά και ιδιοδεκτικά ερεθίσματα. Από την άλλη πλευρά, ο νωτιαίος μυελός δέχεται εντολές από τον εγκέφαλο και οργανώνει την εκτέλεσή τους προωθώντας το σήμα στους μυς. Η μεταγωγή των μηνυμάτων γίνεται μέσω ειδικών κυττάρων που ονομάζονται νευρώνες, οι οποίοι επικοινωνούν μεταξύ τους δημιουργώντας συνάψεις. Μερικοί από αυτούς τους νευρώνες (κινητικοί νευρώνες) στέλνουν σήματα και εκτός του νωτιαίου μυελού και ειδικότερα στους μύες, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την κίνηση. Εκτός από τον κομβικό του ρόλο ως σταθμός μετάδοσης πληροφορίας μεταξύ εγκεφάλου και υπόλοιπου σώματος, ο νωτιαίος μυελός μπορεί να δρα και ανεξάρτητα! Τα νωτιαία αντανακλαστικά αποτελούν ένα παράδειγμα κίνησης που μπορεί να ολοκληρωθεί χωρίς την μεσολάβηση του εγκεφάλου. Το ίδιο ισχύει και για διάφορες ρυθμικές κινήσεις, όπως το περπάτημα, το οποίο οργανώνεται από κυκλώματα που εδράζονται στο νωτιαίο μυελό. Στόχος μας είναι η μελέτη του δικτύου της μετακίνησης στο χώρο (περπάτημα, locomotion) και συγκεκριμένα της ποικιλομορφία, των συνδέσεωω και της λειτουργίας των νευρώνων στο δίκτυο αυτό. Η αποσαφήνιση των μοριακών μηχανισμών που διέπουν την οργάνωση αυτού του δικτύου και του ρόλου του στην κίνηση μπορούν να συνεισφέρουν στην κατανόηση της οργάνωσης των νευρωνικών κυκλωμάτων σε άλλες περιοχές του ΚΝΣ.
Η Λασκαρώ Ζαγοραίου σπούδασε Βιολογία στο Πανεπιστήμιο Πατρών και εκπόνησε τη διδακτορική διατριβή της στο εργαστήριο του Μπάμπη Σαβάκη, στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας στο Ηράκλειο Κρήτης. Στη συνέχεια εργάστηκε ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Columbia University της Νέας Υόρκης και από το 2011 εργάζεται ως Ερευνήτρια Γ' στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών.
